بازگشایی سفارت خاطره‌انگیز انگلیس

گاه‌وبیگاه سخن از بازگشایی سفارت انگلیس در تهران به میان میاید.سفارتی که نامش برای ایرانیان، یادآور خاطرات تلخی است. در متن زیر به نقش این سفارت در نهضت مشروطه و اختلاف متحصنان در سفارت انگلیس با علمای قم پرداخته‌شده است.

اگرچه بی‌بی‌سی فارسی به‌عنوان رسانه دولت انگلیس درصحنه سیاست ایران حضور دارد اما انگلیسی‌ها تمایل دارند حضور فیزیکی هم داشته باشند.
انگلیسی‌ها در تاریخ معاصر ایران نقش مؤثری ایفا کرده‌اند و در حوادث مهم تاریخی معمولاً نامی از سفارت انگلیس برده می‌شود.
تا قبل از به توپ بستن مجلس در زمان محمدعلی شاه، تحصن‌ها در اماکن مقدس و مذهبي شکل مي‌گرفت اما با پديد آمدن گروه‌های مختلف اجتماعي و حمايت سفارتخانه‌هاي خارجي از آن‌ها تحصن در سفارتخانه‌ها روند فزاينده‌اي يافت.
در این میان سفارت انگلیس از همه فعال‌تر و مهم‌تر بود.
تحصن در سفارت انگليس از مراحل مهم نهضت مشروطه و عامل به ثمر رسيدن آن است. همزمان با مهاجرت علماي مخالف دولت به قم که به مهاجرت کبري شهره است، عده‌اي از تجار تهران در سفارت انگلستان تحصن کردند. آن‌ها به اين بهانه که پس از خروج علما از شهر تأمين مالي و جاني نخواهند داشت به سفارت انگليس رفتند و به‌مرور بر تعداد آن‌ها افزوده شد و درنتیجه نقش تعيين‌کننده‌اي در تحقق فرمان مظفرالدين شاه براي تشکيل مجلس شورا پيدا کرد.
همان‌طور که ذکر شد همزمان با مهاجرت علما عده‌اي به بهانه نبود امنيت مالي و جاني در سفارت انگليس متحصن شدند. اما نبود امنيت فقط بهانه بود. حداقل از يک ماه قبل از آن گروهي در فکر تحصن در سفارت انگليس بودند. ايولين گرانت داف کاردار سفارت انگليس در گزارشي به تاريخ 21 ژوئن 1906/ 28 ربيع‌الثاني 1324ق نوشت : ” اگر روزي بشنوم که علما به‌طور دسته‌جمعي در ساختمان سفارت دولت اعليحضرت پادشاهي در شهر بست نشسته‌اند تعجب نخواهم کرد.“ و به همين دليل سفارت انگلستان مهياي پذيرايي از متحصنين شد و روزي که مردم به سفارت رفتند فوراً چادرهاي متعددي از انبار سفارت بيرون آمد و وسايل پذيرايي هم آماده شد که متحصنين در مضيقه قرار نگيرند.
سفارت انگلستان در طول مدت تحصن کمال همراهي را با متحصنين داشت و در بالا بردن سطح شعارها و تقاضاهاي آن‌ها مؤثر بوده درواقع انگلستان که شاهد نضج‌گيري جنبش اعتراضي ايرانيان بود سعي کرد با قرار گرفتن در مسير حرکت آن تا حد امکان از اين جنبش به نفع مقاصدش بهره گيرد. در سال 1906م/ 1324ق انگلستان تلاش مي‌کرد روسيه را براي تقسيم ايران متقاعد کند و مذاکرات مقدماتي قرارداد مشهور 1907 آغازشده بود. دولت انگلستان براي چانه‌‌زني با روسيه و کسب امتيازات بيشتر بايد وزنه قدرت را در ايران به نفع خود سنگين مي‌کرد. همراهي با مردم در نهضت براي سفارت انگليس و دولت انگلستان کسب وجهه مي‌کرد و مردم از آن‌ها به‌عنوان حاميان مشروطه ياد مي‌کردند. متحصنين تا مدتي با مهاجرين قم هماهنگي داشتند اما پس از عزل عین الدوله از صدارت و صدور فرمان تأسيس مجلس شورا اختلاف بين متحصنين و مهاجرين نمود يافت. متحصنين خواهان ادامه تحصن تا گشايش مجلس بودند اما مهاجرين قم خواهان بازگشت به تهران و پايان تحصن شدند. اختلاف ديگر آن‌ها در قبول فرمان شاه بود. مهاجرين به‌فرمان شاه اعتماد داشتند اما متحصنين آن را کافي نمي‌دانستند و خواهان تأييد فرمان شاه از سوي سفارت انگليس شدند. متحصنين نتوانستند در مقابل مهاجرين مقاومت کنند زيرا روزي که علما به تهران بازگشتند مردم از سفارتخانه براي استقبال از آن‌ها خارج شدند و تعداد کمي هم که در سفارتخانه باقی‌مانده بودند پس از مذاکره با آيت‌الله بهبهاني و آيت‌الله طباطبايي حاضر شدند سفارت انگليس را ترک کنند و به تحصن خاتمه دهند. مشاهده نظرات

هم رسانی

چگونه می‌توانید این مطلب را به دیگران برسانید؟