چرا بی‌بی‌سی از تاریخ سفارت انگلیس در ایران نمی‌گوید؟

معمولاً روش گزارش‌های بی‌بی‌سی فارسی ارائه اصل خبر به همراه اطلاعات تکمیلی است که در آن اطلاعاتی از پیشینه موضوع گزینش‌شده و مطرح می‌شود. اما جالب است که در مورد خبر آمدن سفیر لندن به تهران، صرفاً به فرازوفرود 15 سال اخیر اشاره‌شده است، درحالی‌که سابقه سفارت انگلیس در ایران بسیار قدیمی و آموزنده است.

خبر بازگشایی سفارت انگلیس در ایران در حالی در بی‌بی‌سی فارسی منتشر می‌شود که ارائه اطلاعات تکمیلی در متن خبر، صرفاً به روابط ایران و انگلیس در ده سال گذشته محدودشده است. درحالی‌که روابط تهران لندن سابقه‌ای چند صدساله دارد.
گفتنی است، تا قبل از روي كار آمدن حكومت قاجار هيچ سفارتخانه‏اي در ايران افتتاح نشد. دليل آن‌هم روشن بود. هنوز ديپلماسي جهاني شكل نيافته بود و از سوي ديگر ثبات آن‌چنانی در ايران پس از صفويه پابرجا نبود.

اما با تغيير چهره سياسي جهان و رفتن کشتی‌های استعمارگر اروپايي به اقصي نقاط زمين لزوم ارتباط سياسي با ساير ملل بيشتر احساس شد. در خاورميانه تنها كشور مستقل ايران بود.

همسایه‌های آن يعني بريتانيا (هند، به‌مثابه بخشي از بريتانيا) و روسيه كه دول مقتدر آن روز بودند، ايران را كانون رقابت خويش به‌عنوان خط حائل كشور زرخيز هندوستان مي‏دانستند.

اولين سفرا به‌طور چشمگير در زمان فتحعلي شاه به ايران آمدند. و اولين آن‌ها بریتانیایی بود. كلنل سر جان مالكوم (1800) و قصد وي اقامت در تهران بود. سومين سفير يعني سر گور اوزلي در 1810م در سراي حاجي محمدحسين خان امين‏الدوله منزل كرد و در سال 1226ق در حوالي دروازه حضرت عبدالعظيم اولين سفارتخانه اين كشور را بنا كرد. سال‌ها بعد در سال 1279ق زمين سفارت وقت انگليس در خيابان علاءالدوله آن روز (فردوسي فعلي) خريداري شد. اين زمين آن زمان در بيرون از شهر تهران قرار داشت.

طي مخارج هنگفتي كه نشان از رقابت با سفارت روس داشت كار ساختمان آن به اتمام رسيد و يكي از مهم‌ترین ساختمان‌های تهران آن روز به‌حساب مي‏آمد.

در جریان ساخت سفارت، از «اليسن» مي‏توان به‌حق به‌عنوان سفيري یادکرد كه به مقامات مربوطه بريتانيا قبولاند كه به‌جای ساختمان كهن و ایمان‌دار نمايندگي بريتانيا كه « سر گور اوزلي» در جنوب تهران بنانهاده بود و زماني ابهتي داشت، عمارت جديدي ساخته شود. اليسن بامهارت تمام چنين استدلال كرد كه آن ساختمان كهن كه در سال 1830م براثر زمین‌لرزه شديداً آسیب‌دیده بود، به‌سرعت در حال فروریختن است و به قول او به‌محض آنكه اتاق يا ديواري تعمير مي‏شود اتاق يا ديوار ديگري فرومی‌ریزد. اليسن نوشت بهتر است كه « سفارتخانه به محل مناسب‌تر و سازگارتري در حومه جديدي كه در چند سال اخير در شمال و در پشت ديوار شهر پديد آمده است انتقال يابد.» وي براي تحكيم برهان خود خاطرنشان ساخت كه روس‌ها كاخ جديد بزرگي بنا مي‏كنند و وزيران و ساير مقامات عالی‌رتبه ايران نيز براي خود خانه‏هاي بزرگ‌تر و بهتري مي‏سازند. لازم بود كه بريتانيا از اين قافله عقب نماند، و بنابراين به اليسن اختيار داده شد كه 32000 ليره براي احداث بناي جديد سفارتخانه خرج كند و از آن جمله 8000 ليره را به‌صرف تدارك زميني به مساحت پانزده آكر [بيش از شش هكتار] برساند. در بياباني كه در آن زمان كناره شمالي تهران بود، اقامتگاه و ادارات جديدي ساخته شد. براي منشی‌ها و پزشك سفارت، خانه‏هاي جداگانه‏اي در نظر گرفته شد، و اصطبلي با ظرفيت 41 اسب بنا گشت. ساير سفارتخانه‏هاي خارجي هم به‌نوبه خود به اين كار تأسي كردند. خيابان پر عرضي كه اين سفارتخانه‏ها در امتداد آن قرار گرفتند نزد اروپاييان و ايرانياني كه از آنان تقليد مي‏كردند به خيابان سفرا معروف گشت و اين نخستين خيابان تهران بود كه در آن چراغ‌های گاز نصب شد.
يك مسافر انگليسي كه در سال 1890 به تهران آمده بود با مباهات تمام چنين نوشت:

زيباترين و نفيس‏ترين سفارتخانه در تهران سفارتخانه انگلستان است كه به نحوي زيبا با درختان آراسته‌شده است و از آبياري نيكو برخوردار است. غرفه‏هاي پذيرايي و تالار ورودي اقامتگاه وزيرمختار بسيار زيبا و شيك است و يك برج ساعت به سبك بيزانس ساختمان را ابهتي ممتاز مي‏بخشد. شاه، وزيرمختار بريتانيا را از لطف و مرحمت ويژه‏اي برخوردار ساخت يعني به او اجازه داد كه براي افزودن بر زيبايي باغ وسيع خود چند طاووس، كه مرغي سلطنتي شمرده مي‏شد، در آن باغ بپروراند.

اين سفارتخانه در طول حياتش با وقايع زيادي روبه‌رو شد. واقعه‏اي چون تحصن مشروطه‏خواهان، يا طرح توطئه‏هاي مختلفي از سوي سفارت بر ضد ايران و يا حتي تجمع سران قواي متفقين در اجلاس تهران. اما به نظر میاید سیاست خبری بی‌بی‌سی فارسی، پنهان‌کاری تاریخ است و از حافظه تاریخی مردم ایران وحشت دارد. مشاهده نظرات

هم رسانی

چگونه می‌توانید این مطلب را به دیگران برسانید؟