جمله¬ی معروفی در عالم سیاست وجود دارد که می‌گوید «برای حاکمان افراد مهم نیستند، بلکه برای آن‌ها منافع سیاسی، امنیتی و به¬ویژه اقتصادی در درجه اول اهمیت قرار دارد». دولت‌مردان غربی و به¬ویژه انگلیسی‌ها و آمریکایی¬ها بارها ثابت کرده‌اند که در عرصه سیاست حاضرند برای این شعار انسانیت شرافت و جان انسان‌ها را نیز قربانی کنند.
در جدیدترین اقدام‌ها ازاین‌دست که چندی پیش در انگلستان از طبقه‌بندی خارج‌شده جزئیات جدیدی را از ماجرای اعدام فرزاد بازفت، روزنامه‌نگار ایرانی مقیم بریتانیا که ۲۷ سال پیش به جرم جاسوسی در عراق به دار آویخته شد، روشن می‌کند. به گزارش روزنامه بریتانیایی گاردین، در این اسناد نکاتی دیده می‌شود که نشان می‌دهد دولت مارگارت تا چر، نخست‌وزیر وقت بریتانیا به دلیل نگرانی از آسیب دیدن روابط تجاری آن کشور با عراق، از اعمال فشار زیاد بر حکومت عراق اجتناب کرده بود. فرزاد بازفت، خبرنگار هفته‌نامه بریتانیایی آب زور، در ۱۵ مارس سال ۱۹۹۰ به دستور صدام حسین، رهبر وقت عراق اعدام شد؛ اعدامی که اعتراض‌ها و واکنش‌های گسترده بین‌المللی به دنبال داشت.
اما دولت تا چر باوجودآنکه بارها به‌طور علنی وعده داده بود که اقدامی جدی برای جلوگیری از اعدام این خبرنگار ۳۱ ساله صورت خواهد داد، از اعمال هرگونه تحریمی علیه دولت عراق اجتناب کرد. در آن زمان داگلاس هرد، وزیر خارجه وقت بریتانیا در مجلس اعلام کرد که بریتانیا سفیر خود را از عراق فرامی‌خواند و سفر مقامات بریتانیایی به عراق هم به حال تعلیق درمی‌آید، بااین‌حال او افزود که لندن روابط دیپلماتیک خود را با بغداد قطع نخواهد کرد. او گفت که این تصمیم به دلیل نگرانی دولت بریتانیا از سرنوشت ۲۰۰۰ شهروند بریتانیایی ساکن عراق اتخاذشده است.
اما یادداشت‌هایی از اعضای کابینه دولت تا چر که تازه از طبقه‌بندی خارج‌شده است، نشان می‌دهد که دولت بریتانیا در آن زمان نگران صدمه خوردن منافع تجاری آن کشور در عراق بوده است. این اسناد توسط آرشیو ملی بریتانیا و بعد از تغییر مقررات مربوط به مدارک دولتی طبقه‌بندی‌شده در دسترس عموم قرار داده‌شده است. بر اساس مقررات جدید، دوره ممنوعیت دسترسی به اسناد دولتی در بریتانیا از ۳۰ سال به ۲۰ سال کاهش‌یافته است. یادداشت‌های دولتی که در دسترس عموم قرارگرفته است، در سال ۱۹۹۰ یعنی دو سال بعد از مرگ بیش از ۳۰۰۰ کرد در حمله شیمیایی حکومت صدام حسین و چند ماه پیش از حمله عراق به کویت نگارش شده‌اند. بر اساس این یادداشت‌ها، وزرای بریتانیایی اگرچه به "بی‌رحم" بودن حکومت صدام حسین اذعان داشتند، اما همچنان سرنوشت منافع اقتصادی بریتانیا در عراق، یکی از دغدغه‌های اصلی آن‌ها بوده است.
نورمن لامونت که آن زمان معاون وزیر خزانه‌داری بریتانیا بود، دریکی از این یادداشت‌ها به داگلاس هرد، وزیر خارجه وقت نوشته بود که اعمال تحریم‌های تجاری یا مالی بر عراق،"تأثیری بر مواضع دولت عراق نخواهد داشت" و در عوض "به صنایع بریتانیا لطمه‌ای بیش‌ازحد" وارد خواهد کرد. داگلاس هرد در پاسخ به یادداشت آقای لامونت اذعان می‌کند که "رفتار حکومت عراق افکار عمومی را عمیقاً شوکه کرده است"، اما در ادامه می‌افزاید که او هم موافق است که "بریتانیا منافع تجاری قابل‌توجهی در عراق دارد که باید از آن‌ها محافظت کند." نورمن لامونت که بعدها به مقام وزارت خزانه‌داری رسید به هفته‌نامه آبزرور گفته است که جزئیات وقایع ۲۷ سال پیش را به‌خوبی به یاد ندارد، اما بعید می‌داند که تصمیمات او تأثیری بر اقدامات و رفتار دولت عراق در آن زمان داشته است.
او گفت: "من اصلاً به یاد نمی‌آورم که در این ماجرای ناراحت‌کننده دخالتی داشته باشم، اما به‌خوبی به خاطر دارم که چقدر از مرگ غم‌انگیز این مرد جوان شوکه شدم." آقای لامونت افزود: "آن موقع بحث بود که چقدر او (فرزاد بازفت) به بریتانیا مربوط می‌شود، چون او گذرنامه ایرانی داشت و مهم‌تر از همه شهروند بریتانیا نبود." فرزاد بازفت که در سال‌های دهه هشتاد میلادی از ایران به بریتانیا مهاجرت کرده بود در ماه اوت سال ۱۹۸۹ به‌عنوان خبرنگار هفته‌نامه آبزرور به همراه عده‌ای خبرنگار دیگر به دعوت صدام حسین، به عراق سفر کرد تا انتخابات در مناطق کردنشین عراق را پوشش دهد. این ششمین سفر این خبرنگار ایرانی به عراق بود. همزمان با سفر آقای بازفت به عراق، گزارش‌هایی در مورد انفجار سهمگینی در پایگاه نظامی حله در جنوب بغداد منتشر شد.
ظن آن می‌رفت که آن زمان حکومت عراق در حال کار کردن روی موشک‌های بالستیک و تولید مخفیانه سلاح‌های شیمیایی بود. شایع شده بود که این انفجار صدها کشته به بار آورده بود. این خبر توجه فرزاد بازفت را جلب کرد و او برای اینکه از امکان وجود ارتباط میان این انفجار و فعالیت‌های دولت عراق در تولید سلاح‌های کشتارجمعی اطلاعاتی به دست بیاورد با کمک دافنه پریش، پرستار بریتانیایی شاغل در عراق دو بار پنهانی به محل انفجار رفت و ضمن عکس‌برداری نمونه‌هایی از خاک محل انفجار جمع‌آوری کرد. فرزاد بازفت سرانجام در فرودگاه بغداد، درحالی‌که منتظر پروازش به لندن بود، بازداشت و به سلولی انفرادی در زندان ابوغریب منتقل شد. او در زندان تحت شکنجه قرار گرفت. در اول نوامبر سال ۱۹۸۹، شش هفته بعد از دستگیری، آقای بازفت در برابر دوربین‌های تلویزیونی ظاهر شد و به جاسوسی برای اسراییل اعتراف کرد. سرانجام فرزاد بازفت در ۱۰ مارس ۱۹۹۰ در یک محاکمه یک‌روزه در پشت درهای بسته، به اعدام محکوم شد. حکم اعدام او ۵ روز بعد اجرا شد.
دافنه پریش نیز به پانزده سال زندان محکوم شد، اما بعداً در پی تلاش‌های کنث کائوندا رئیس‌جمهور زامبیا از بند رهایی یافت. رابین کیلی سرکنسول بریتانیا در بغداد آخرین کسی بود که پیش از اعدام با فرزاد بازفت دیدار کرد. او می‌گوید: " با چشمانی گود افتاده و با نگاهی بی‌روح به من نگریست که البته جای تعجب ندارد، تعدادی پیام کتبی و شفاهی داشت که از من می‌خواست به دوستان و همکارانش برسانم. پشت سرهم تکرار می‌کرد که به‌جز خبرنگاری کنجکاوانه کاری نکرده است." بعدازآنکه فرزاد بازفت به دار آویخته شد، مقام‌های عراق جسد او را در صندوقی چوبی قراردادند و برای خانواده‌اش در بریتانیا فرستادند.
مشاهده نظرات